We spreken van orgaandonatie wanneer iemand ermee akkoord gaat om een orgaan te laten verwijderen met zijn toestemming, bij leven, of met de instemming van een gezins- of familielid na zijn overlijden.
Meestal gebeurt de donatie ten behoeve van onderzoek of voor een transplantatie.
Het vaakst worden o.a. de alvleesklier, darmen, nieren, de lever, beenmerg, huid, het hoornvlies en het hart getransplanteerd.
Levende donoren kunnen een nier of een deel van hun alvleesklier, longen, darmen of lever doneren, maar de meeste organen komen van overleden donoren.
Bij levende donoren wordt orgaandonatie voorafgegaan door uitgebreide tests, waaronder een psychologische evaluatie om te verifiëren of de potentiële donor begrijpt wat de donatie inhoudt en of hij ermee instemt.
De eerste levende donor van wie met succes een orgaan werd getransplanteerd was Ronald Lee Herrick, die in 1954 een nier doneerde aan zijn identieke tweelingbroer. De geslaagde transplantatie zou de hoofdchirurg bij de operatie, Joseph Murray, mee de Nobelprijs voor geneeskunde opleveren.
In verschillende landen laat de wetgeving potentiële donoren zelf kiezen of ze al dan niet hun toestemming verlenen voor donatie, dan wel de keuze aan een familielid overlaten. Het aantal donoren varieert van land tot land.
Binnen de Europese Unie wordt orgaandonatie door de lidstaten zelf gereguleerd.
Sinds 2010 is in 24 Europese landen een vorm van veronderstelde toestemming (opt-outsysteem) van kracht, waarvan de meest doorgedreven systemen met de meeste beperkingen, in landen als Spanje, Oostenrijk en België, de hoogste relatieve donoraantallen opleveren. in 2017 was Spanje wereldleider, met ruim 45,9 donoren per miljoen inwoners.
In Engeland verloopt orgaandonatie vrijwillig en is er geen toestemming vereist.
Wie zijn organen postmortaal wil doneren, kan zich er inschrijven in het Organ Donation Register, dat dient als nationale databank.
In juli 2013 was Wales het eerste constituerende land van het VK waar de overheid veronderstelde toestemming invoerde. Het Welshe systeem trad in werking op 1 december 2015 en zou naar verwachting het aantal donoren in 2016 met 25% verhogen.
In 2008 stemde het Europees Parlement met een overweldigende meerderheid voor een initiatief om met een Europese donorkaart orgaandonatie in Europa te bevorderen. Ondertussen is de kaart ingevoerd en in gebruik.
Wie kan orgaandonor worgen?
Iedereen kan een potentiële donor zijn, zonder dat leeftijd daarbij een struikelblok vormt. De medische geschiktheid van overledenen wordt door een instantie voor orgaanverkrijging bepaald op basis van hun medisch dossier en hun leeftijd.
Kan ik donor worden met een medische aandoening?
Als u een medische aandoening heeft, betekent dat niet noodzakelijk dat u geen orgaan- of weefseldonor kunt worden.
Of uw organen of weefsel (eventueel gedeeltelijk) geschikt zijn voor transplantatie, wordt door een arts bepaald ten tijde van de donatie, op basis van uw medische, sociale en reisgeschiedenis.
Toch zijn er een aantal aandoeningen waarbij donatie absoluut uitgesloten is, bijvoorbeeld bij een vermoeden van actieve kanker, het ebolavirus, hiv of hepatitis C** en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD).
Personen met een zekere vorm van kanker kunnen echter wel na enkele jaren behandeling in aanmerking komen voor donatie. Ook organen zoals de ogen en bepaald weefsel kunnen onder deze omstandigheden worden gedoneerd.
De organen van donoren met hiv of hepatitis C kunnen evenzeer worden gebruikt om anderen met dezelfde aandoening te helpen, maar in de praktijk komt dat zelden voor.
French
Deutsch
English
Dutch